Miesiączka

Występowanie w regularnych odstępach powtarzalnych zmian na obszarze narządów rodnych kobiety i towarzyszących im zmian w całym organizmie. Efektem przemian zachodzących w błonie śluzowej macicy pod wpływem hormonów jajnika jest krwawienie miesięczne, zwane miesiączką, menstruacją lub też popularnie okresem, dawniej używane było również określenie period.

Cykl ten jest sterowany przez układ podwzgórzowo - przysadkowy w powiązaniu z korą mózgową i innymi gruczołami dokrewnymi. Podwzgórze reguluje wydzielanie przez przysadkę dwóch gonadotropin - FSH (folikulostymuliny) oraz LH (hormonu lutenizującego). Pod wpływem FSH w jajniku dochodzi w ciągu 14 dni do wzrostu i dojrzewania pęcherzyka Graafa. Błona śluzowa macicy reaguje na estrogen poprzez stopniowe powiększanie swojej grubości, jest to tzw. faza wzrostowa. W tym samym czasie podstawowa temperatura ciała jest niższa. Hormon LH przeistacza zrąb pękającego w tym czasie pęcherzyka Graafa, z którego wcześniej została wydalona komórka jajowa (proces ten określany jest terminem jajeczkowania), w gruczoł wewnętrznego wydzielania, tzw. ciałko żółte. Ciałko żółte wydziela hormon - progesteron, którego poziom narasta mniej więcej od 14. do 20. dnia cyklu. Pod wpływem tego hormonu w błonie śluzowej macicy zachodzą istotne zmiany: wzrost, pomnożenie się i rozrost gruczołów - jest to tzw. faza wydzielnicza (inaczej lutealna). Reakcją na progesteron jest podwyższenie temperatury ciała o około 0,5 stopnia., aż do 28. dnia cyklu.

Jeżeli w trakcie owulacji nie nastąpi zapłodnienie to rozpulchniona błona śluzowa macicy ulega złuszczeniu. Objawia się to krwawieniem - miesiączką. Równocześnie ze złuszczeniem następuje odnowa błony śluzowej macicy. Początek nowego cyklu miesiączkowego liczy się od pierwszego dnia wystąpienia krwawienia.

Pierwsza w życiu miesiączka nosi nazwę menarche, powinna wystąpić między 12 a 16 rokiem życia, ostatnia to menopauza występująca po 45 roku życia. Przyczyny braku (stałego lub okresowego) miesiączki mogą być fizjologiczne (np. przed dojrzewaniem, w czasie ciąży, połogu), rozwojowe (np. niedorozwój jajników, zaburzenia hormonalne, choroby narządów rodnych, stres itp.). Mogą też występować zaburzenia wiążące się z intensywnością, długością i częstotliwością krwawień. Za normę uznaje się krwawienia występujące w miarę regularne, co 24 do 35 dni, trwające do 6 dób.

Menstruacja to naturalny stan w życiu kobiety. Najczęściej świadczy o dobrym funkcjonowaniu organizmu. Niekiedy jednak jej przebieg zakłócają zaburzenia, które mogą sygnalizować nieprawidłowości i zmiany chorobowe.

Pierwsza miesiączka pojawia się zwykle około 13 roku życia. Poniżej 9 roku życia jest objawem przedwczesnego dojrzewania płciowego i w takich sytuacjach należy skonsultować się z ginekologiem lub endokrynologiem. Przedwczesne dojrzewanie płciowe może być bowiem skutkiem zaburzeń czynności układu podwzgórzowo-przysadkowego lub zmian organicznych.

Jeśli menstruacja nie pojawi się do 16 roku życia, należy namówić córkę do wspólnej wizyty u ginekologa. Wiek 18 lat jest uznawany za graniczny, kiedy okres powinien wystąpić najpóźniej.
 

Cykl miesiączkowy

Cykl miesiączkowy związany jest z łańcuchem przemian hormonalnych, następujących mniej więcej raz w miesiącu w organizmie kobiety w okresie płodności. Cykl zjawisk umożliwia uwolnienie komórki jajowej i, jeśli została ona zapłodniona, jej zagnieżdżenie w macicy i rozwój płodu. Najbardziej dostrzegalnym zewnętrznym objawem cyklu miesiączkowego jest comiesięczne krwawienie - miesiączka, menstruacja - przy którym błona wyścielająca ścianki macicy jest usuwana, jeśli nie nastąpiło zapłodnienie. W trakcie cyklu w organizmie zachodzi jednak znacznie więcej przemian.
 

Typowy przebieg cyklu

Typowy cykl miesiączkowy trwa około 28 dni, aczkolwiek jego dokładna długość jest dla każdej kobiety kwestią indywidualną. Umownie za pierwszy dzień cyklu przyjmuje się pierwszy dzień krwawienia.
 
Dni od 1 do 5 
Obniżający się poziom progesteronu wyzwala początek miesiączki - oddzielanie błony wyścielającej wnętrze macicy. W tym czasie hormony wytwarzane w przysadce mózgowej, pobudzone sygnałem z części mózgu zwanej podwzgórzem, kontrolują dojrzewanie komórki jajowej w jajniku, co z kolei powoduje wzrost poziomu innego hormonu, estrogenu.
 
Dni od 5 do 14 
Krwawienie miesiączkowe zwykle ustaje po 5 dniach. Przez kilka następnych dni z pochwy może wydobywać się śluz wytwarzany w szyjce macicy. Między 9 a 13 dniem poziom estrogenu osiąga maksimum i śluz staje się przeźroczysty i rzadki. Jest to początek dni płodnych. W 13 dniu cyklu poziom hormonów przysadkowych regulujących dojrzewanie i uwolnienie komórki jajowej także osiąga maksimum, temperatura ciała wzrasta o około 0,5 C i w 14 dniu następuje jajeczkowanie (owulacja). 

Dni od 15 do 23 
Po jajeczkowaniu, jeśli komórka jajowa nie została zapłodniona, poziom estrogenu zdecydowanie spada i pęcherzyk Graafa, z którego uwolniła się komórka jajowa, przekształca się w gruczoł zwany ciałkiem żółtym, wydzielającym progesteron. W 15.-16. dniu cyklu można zaobserwować gęsty galaretkowaty śluz wydzielany z szyjki macicy, po czym już do końca cyklu wydzielanie śluzu jest znikome lub całkowicie zanika.
 
Dni od 24 do 28 
Aktywność ciałka żółtego zaczyna się zmniejszać w miarę jego zamierania i poziom progesteronu spada. U niektórych kobiet mogą wystąpić objawy przedmiesiączkowe, jak nadwrażliwość piersi i zmiany nastroju, zwłaszcza drażliwość i depresja. Może pojawić się nieznaczne powiększenie brzucha, wynikające z zatrzymania płynów w organizmie. Nadejście miesiączki jest sygnalizowane spadkiem. temperatury ciała o około 0,5 C.
 

Jak często pojawia się miesiączka?

Zazwyczaj miesiączki pojawiają się nie częściej niż co 24 dni, a maksymalny odstęp między nimi nie jest dłuższy niż 31 dni. Jeżeli występują częściej niż co 21-23 dni, taki stan nazywamy częstym miesiączkowaniem i jest to objaw nieprawidłowy. Menstruację co 32-35 dni uważa się za rzadkie miesiączkowanie. Są to stany niepokojące, które wymagają przeprowadzenia specjalistycznych badań.
Pierwsze miesiączki mogą pojawiać się nieregularnie, gdyż często zdarzają się wówczas cykle bezowulacyjne (podczas cyklu komórka jajowa niekiedy się nie uwalnia). Na ogół uważa się je za stan fizjologiczny (normalny), ale mimo to należy skonsultować się w tej sprawie z lekarzem.

Najczęściej menstruacja trwa około 5 dni. Jeżeli przedłuża się powyżej 7 dni, trzeba zgłosić się do ginekologa. W trakcie miesiączki kobieta przeciętnie traci około 100 ml krwi. Minimum jest to 50 mililitrów (przy skąpym miesiączkowaniu), maksimum 150 ml. Zarówno bardzo skąpe krwawienia, jak i utrata większej ilości krwi wymagają konsultacji ginekologicznej. Przy bardzo obfitych miesiączkach lekarze raczej polecają stosowanie podpasek niż tamponów. Aby się zorientować, jaka jest objętość wypływającej krwi, liczymy zużyte podpaski (zazwyczaj potrzeba 5 podpasek w ciągu doby). Tampony mogą być używane przez bardzo krótki czas i powinny być często wymieniane.

Należy zwracać uwagę na wygląd wydzieliny pochwowej, jej wygląd bowiem może ostrzegać przed zmianami w organach rodnych. Wydzielina nie powinna zawierać skrzepów, niedobrze też, gdy pojawia się w niej jasna krew.
 

Dieta i kąpiele

Podczas miesiączki kobieta powinna się normalnie odżywiać, gdyż ilość wypitych płynów i dieta przeważnie nie wpływają istotnie na ilość traconej krwi. Jeśli jednak podczas miesiączki występują problemy z trawieniem (wzdęcia, biegunki, zaparcia) czy też bóle głowy, lepiej spożywać lekko strawne potrawy zmniejszające dolegliwości tego typu. Nie zaleca się wówczas korzystania z basenu ani kąpieli w wannie, natomiast wskazany jest prysznic.
 

Kiedy zanika menstruacja?

Średni wiek wystąpienia menopauzy, czyli ostatniej miesiączki, to około 51 - 52 rok życia. Menopauzą nazywamy takie krwawienie, po którym występuje co najmniej 6-miesięczna przerwa w krwawieniach. Okres przed oraz pomenopauzalny obejmuje 7 lat od ostatniej miesiączki i 7 lat po niej. Mogą w tym okresie wystąpić nieprawidłowe miesiączki wymagające konsultacji ginekologicznej (krwawienia acykliczne lub bardzo obfite).
 

POSTĘPOWANIE W RAZIE DOLEGLIWOŚCI MIESIĄCZKOWYCH 

Nieprzyjemne objawy miesiączkowe, w tym zespół przedmiesiączkowy, bóle miesiączkowe i nadmierne krwawienie, mogą często zostać skutecznie złagodzone środkami medycznymi. Warto więc zasięgnąć porady lekarza, jeśli występują takie objawy, nawet gdy stanowią one elementy normalnego cyklu miesiączkowego. 


Zespół przedmiesiączkowy

Na około tydzień przed miesiączką wiele kobiet odczuwa szereg objawów, w tym napięcie, drażliwość, depresję, uczucie obrzęku, zwłaszcza piersi i brzucha, oraz bóle głowy. Terapia zależy od indywidualnych objawów i ich intensywności. Może obejmować wybrane spośród poniższych sposoby postępowania: 


Ból miesiączkowy

Jeśli cierpisz na bolesne miesiączki, wypróbuj podane niżej sposoby:

 - zażyj np. rozpuszczalną Aspirynę, Paracetamol, Panadol, Saridon, Cefalgin, Ibuprofen, który również znosi objawy towarzyszące bolesnej miesiączce, takie jak ból głowy, mdłości, wymioty i zwiększone napięcie nerwowe. Nie należy jednak brać leków w nadmiarze, gdyż mają działanie objawowe i chociaż przynoszą ulgę, to jednak aby wyleczyć przyczyny bolesnych miesiączek, trzeba zwrócić się do lekarza.

- w razie silnego bólu zostań w łóżku i przyłóż gorący kompres na dół brzucha.

Jeśli ból dokucza w dalszym ciągu, zasięgnij porady lekarza, który prawdopodobnie przepisze tabletki rozkurczowe, likwidujące ból wywołany skurczem mięśni.

Przyczyny zaburzeń

Cykl miesiączkowy może zakłócić wiele przyczyn. U dziewcząt najczęstszym powodem jest gwałtowne odchudzanie (szczególnie anoreksja) oraz zbyt intensywne ćwiczenia fizyczne, w wyniku których może dojść nawet do całkowitego zatrzymania cyklu. Zaburzenia miesiączkowania powoduje duża nadwaga, niedoczynność i nadczynność tarczycy, cukrzyca, a także leki (m.in. środki psychotropowe). Przyczyną problemów z menstruacją może być duży stres.

Zaburzenia krwawień miesiączkowych niekiedy świadczą o poważnych schorzeniach. Mogą bowiem wystąpić krwawienia z dróg rodnych nie związane z cyklem menstruacyjnym, np. spowodowane schorzeniami nowotworowymi (rakiem szyjki macicy czy pochwy). Dlatego też wszystkie zaburzenia miesiączkowe powinny skłaniać kobietę do wizyty u ginekologa.

Inne artykuły:
Dojrzewanie - Miesiączka - Rozwój seksualny - Badanie piersi - Rozwój piersi - Nastolatka u ginekologa - Upławy_1 - Upławy_2 - Trądzik

AIDS/HIV; Najważniejsze informacje o HIV i AIDS - Fakty i fikcja - Drogi zakażenia HIV - W jaki sposób można zakazić się HIV? - Przebieg zakażenia HIV - Uszkodzenie układu odpornościowego - Druga strona wakacji zimowych - HIV i AIDS a dzieci - HIV i AIDS a seks - HIV a ciąża- HIV i AIDS a narkotyki - HIV i AIDS a pierwsza pomoc - HIV i AIDS w Twoim miejscu pracy - HIV i AIDS a przekłuwanie uszu i innych części ciała - Testy wykrywają obecność HIV - Punkty Diagnostyczno-Konsultacyjne

na górę strony

Trudne Pytania