Zakon pustelniczy
kamedułów założył w XI w. Italii św. Romuald. Do Polski sprowadził ich
Zygmunt III Waza do walki z szerzącą się reformacją. W 1667 r.
zakonnicy wyprosili od Jana Kazimierza wyspę na jeziorze Wigry,
położonym w głuchej puszczy. Początkowo zamieszkiwali w stojącym na
wyspie dworze myśliwskim. Zbudowali drewniany kościół i pierwsze
eremy, czyli domki pustelnicze. Jednak wkrótce wybuchł pożar, który
wszystko zniszczył. Wówczas nową siedzibę zaczęto budować według
włoskich wzorów. Podwyższono sztucznie wzgórze tworząc na nim dwa
tarasy. Otoczono je murami oporowymi. Wyspę połączono groblą z lądem
stałym przekopując w celach obronnych dwa kanały. Na tarasach stanęły
murowane eremy, a od strony zachodniej wybudowano w latach 1694 - 1745
murowany kościół w stylu barokowym. Przestrzeń między eremami
zamknięto wysoką wieżą zegarową z widocznym z daleka zegarem, którego
bicie słychać było na "milę". Między eremami i kościołem stanęła
kuchnia, refektarz, piekarnia itp. Pod górą wykopane były piwnice do
przechowywania produktów i zapasów. Na niższym tarasie od strony
zachodniej umieszczono budynek gościnny - forestarię, zwany później
domem kanclerskim, a obok, od południa drugi, zwany domem królewskim.
Wjazd na teren klasztorny był od zachodu przez bramę, przy której stał
domek furtiana. Przed wzgórzem od strony zachodniej znajdowały się
zabudowania gospodarcze. Od wschodu w dole były ogrody warzywne, a od
południa zwierzyniec. Ogrodzona dębowymi palami część odnogi jeziora
służyła za magazyn świeżych ryb, dostarczanych przez podległych
rybaków. Fachowców potrzebnych do budowy obiektów sprowadzano z
Italii, Francji i Holandii. Każdy z nich musiał w swoim fachu
przeszkolić miejscowych chłopów. Uzyskanych w ten sposób własnych
rzemieślników osiedlali kameduli w Magdelenowie i Burdyniszkach.
Zbudowano wtedy dwie cegielnie, liczne rudy wytapiające żelazo,
smolarnie, a także browar i gorzelnię. W rolnictwie kameduli pierwsi
wprowadzili system trójpolowy, wiele ulepszonych narzędzi oraz
rozpowszechnili uprawę warzyw. Drogą uzyskiwania nowych nadań
królewskich, a także licznych procesów z sąsiadami weszli w posiadanie
znacznych obszarów puszczy, wsi i folwarków. W początkach XVIII w.
mieli jedno miasto ( Suwałki ), 6 folwarków, 30 wsi, dwie rudy, hutę
szkła we wsi Mała Huta, dwie cegielnie i 28 jezior. Nic więc dziwnego,
że przy intensywnej gospodarce szybko bogacili się. W ślad za
bogactwem szło rozluźnienie dyscypliny klasztornej. Zamiast
pustelniczego życia, modłów, pracy i jedynego pozdrowienia "memento
more" (pamiętaj, że umrzesz) przyszły coraz częstsze kontakty z
okoliczną szlachtą, dogadzanie sobie i życie coraz bardziej wygodne.
Dziwni to byli pustelnicy, skoro "na każdego z nich stu chłopa
pracuje", jak pisali o nich współcześni.
Prusacy po zaborach skonfiskowali dobra zakonne, a ich samych
wysiedlili na Bielany pod Warszawą. Wigry na krótko stały się stolicą
nowo utworzonego biskupstwa. W 1823 r. diecezję przeniesiono do Sejn,
a klasztor przeszedł pod zarząd parafii. Biedni proboszczowie,
reperując swój budżet, zaczęli rozbierać budynki i sprzedawać
uzyskiwaną cegłę oraz cenniejsze ozdoby z kościoła. Reszty dokonały
dwie wojny światowe. Kościół i zabudowania zostały zrujnowane. W
latach pięćdziesiątych odrestaurowano kościół, a następnie staraniem
Ministerstwa Kultury i Sztuki, eremy, domek furtiana i dalsze budynki.
|
|