|  | 
                
                
                  
                    | 
                
                  | 
                    
                      | 
                       | 
                      Dokumentem z 
                      1715 r. kameduli uwolnili mieszkańców Suwałk od 
                      pańszczyzny, ustalili place na rozbudowę miasta, zarys 
                      ulic i przepisy określające sposób wznoszenia budowli. W 
                      1720 r. August II potwierdzając lokację klasztorną nadał 
                      Suwałkom prawo do cotygodniowych targów i czterech 
                      jarmarków rocznie. Przywilej określił herb miasta 
                      wyobrażający patronów Zgromadzenia Kamedułów ss. Romualda 
                      i Benedykta przy trzech górach z krzyżem i koroną. |  |  
               
              Od 1819 r. Suwałki 
              uznane zostały za stałą siedzibę województwa i otrzymały od rządu 
              subsydia na rozbudowę i reprezentację. Można było myśleć o 
              regulacji sieci ulicznej, założeniu bruków, wystawieniu 
              koniecznych budynków na pomieszczenia dla władz administracyjnych. 
              
              W 1820 r. Wydano różne przepisy w celu uporządkowania szybko 
              rozwijającego się miasta. Zabroniono wznoszenia budynków 
              drewnianych, na miejscu cmentarza powstał park. Wybudowano nowy 
              murowany kościół 
              wg. projektu P. Aignera (1820 - 45), murowaną bożnicę (1821 r.),
              odwach (1835 
              r.), 
              
              ratusz, 
              wg. projektu A. Corazziego, 
              
              gmach gimnazjum, 
              który został przebudowany następnie przez L. Jabłońskiego.
              W 1826 r. sporządzono regulacyjny plan miasta. Plan rozbudowy 
              podporządkowany był wytyczonej głównej ulicy, która była 
              jednocześnie arterią przelotową przez miasto.
              W 1866 r. utworzono gubernię i powiat suwalski. Nastąpił szybki 
              rozwój ludnościowy Suwałk.
              w 1910 r. osiągnęły swój najwyższy stan zaludnienia: 26.825 
              mieszkańców. U schyłku XIX w. wybudowano 
              
              dworzec PKP, 
              w 1887 r. rozpoczęto przy drodze do Augustowa budowę koszar 
              piechoty, w 1898 r. położono kamień węgielny pod budowę koszar 
              przy ul. Nowotki. 
              W czasie I wojny światowej (od 1915 r.) miasto okupowane było 
              przez wojska niemieckie aż do sierpnia 1919 r.
              Po odzyskaniu niepodległości Suwałki zostały powiatowym miastem 
              wydzielonym. Miały kilkanaście drobnych zakładów przemysłowych. 
              Stacjonował tu duży garnizon wojskowy Suwalska Brygada Kawalerii. 
          
              1 września 1939 r. miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo 
              niemieckie. Suwałki włączone zostały do Prus Wschodnich. 23 
              października 1944 r. wojska radzieckie wyzwoliły Suwałki. 
          
              Układ przestrzenny miasta wykształcony od czasu lokacji do poł. 
              XIX w. przetrwał w stanie nienaruszonym. W okresie późniejszym 
              zabudowano obrzeże miasta wzdłuż dawnych dróg dojazdowych. Część 
              śródmiejska Suwałk stanowi najlepiej zachowany w Polsce zespół 
              urbanistyczny z epoki Królestwa Kongresowego. Skupiona jest ona 
              wokół dwóch placów rynkowych oraz wzdłuż ul. Kościuszki, 
              pozostającej do dziś główną osią komunikacyjną miasta. Znaczna 
              część zabudowy powstała w I pot. XIX w. i posiada charakter 
              klasycystyczny. Niektóre budynki mieszkalne, wzniesione w II pot 
              XIX w. lub na pocz. XX w. posiadają charakter eklektyczny. Na 
              zapleczu omawianego zespołu powstały w XIX w budynki o zupełnie 
              odmiennym charakterze. Były to murowane, parterowe kamieniczki, a 
              jeszcze częściej drewniane domy ozdobnie szalowane, bądź 
              tynkowane.
 
              
              
              ALBUMY 
              Suwałki i okolice w 
              latach 1950-1975. Zespół Suwalszczyzna, budowa drogi 
              Suwałki-Szypliszki (1955 r.) Zdjęcia z prac archeologicznych 
              prowadzonych na cmentarzysku jaćwieskim w 1955 r.,  Spływ drewna na J. Wigry pod koniec lat 50-tych  oraz 
              wiele innych ciekawych i unikalnych zdjęć autorstwa Tadeusza Smagacza. |  |